Dobór materiałów konstrukcyjnych i wykończeniowych przy projektowaniu pomieszczeń czystych

Jak dobrać materiały do klasy czystości pomieszczenia?

Klasa czystości i proces technologiczny wyznaczają wymagania wobec materiałów.

W wyższych klasach czystości potrzebne są powierzchnie gładkie, nieporowate i w pełni zmywalne. Liczy się mała emisja cząstek i związków lotnych, szczelność połączeń oraz odporność na dezynfekcję. W niższych klasach można dopuścić materiały o mniejszej gładkości, lecz nadal łatwe do mycia. Dobór warto prowadzić równolegle z listą środków myjących i dezynfekujących, planowanymi metodami dekontaminacji oraz scenariuszami pracy. Jeśli obowiązuje farmaceutyczne GMP, uwzględnij klasy A–D i strefowanie. Przy standardzie ISO 14644 dopasuj materiały do limitów cząstek, przepływów i różnic ciśnień. Kluczowe jest wczesne zdefiniowanie wymagań użytkownika oraz przełożenie ich na parametry materiałów.

Jak sprawdzić odporność wykończeń na uszkodzenia i środki czyszczące?

Weryfikuj odporność w warunkach zbliżonych do docelowych i dokumentuj wyniki.

Poproś dostawcę o karty techniczne, wyniki badań odporności chemicznej i deklaracje zgodności. Zamów próbki i wykonaj próby z planowanymi preparatami, w tym z nadtlenkiem wodoru w fazie gazowej, alkoholami i związkami chloru. Sprawdź odporność na zarysowania, uderzenia i ścieranie, a także stabilność koloru. Oceń, czy spoiny, kity i uszczelniacze nie pęcznieją oraz nie matowieją po cyklach mycia. Zaplanuj odtworzenie fragmentów eksploatacji, na przykład test przejazdu wózka i wielokrotne mycie. Wyniki wpisz do bazy materiałów i powiąż z instrukcjami mycia.

Jak zaprojektować ściany i sufity, by nie generowały zanieczyszczeń?

Zaprojektuj przegrody jako szczelne, łatwe do mycia i pozbawione miejsc gromadzenia brudu.

Sprawdza się zabudowa panelowa z gładkimi powłokami, złącza na pióro-wpust i spoiny uszczelnione od strony czystej. Stosuj wewnętrzne cokoły o łagodnym promieniu, które ułatwiają doczyszczanie naroży. Oprawy oświetleniowe i anemostaty montuj w sposób zlicowany z sufitem. Przepusty instalacji projektuj z tulejami i masami trwale elastycznymi, odpornymi na dezynfekcję. Unikaj elementów włóknistych odsłoniętych do strumienia powietrza. Jeżeli używasz sufitów podwieszanych, wybieraj konstrukcje szczelne, z łatwą inspekcją i bezpyłową powłoką.

Jak dobrać podłogi i okładziny odporne na ścieranie i dezynfekcję?

Wybierz system posadzkowy z wysoką odpornością mechaniczną i chemiczną, a do tego spójny z planem mycia.

W pomieszczeniach czystych często stosuje się posadzki żywiczne lub jednorodne wykładziny winylowe. Oba rozwiązania tworzą monolityczne, zgrzewalne powierzchnie z możliwością wywinięcia na ścianę. Zwróć uwagę na antypoślizg w strefach mokrych, kompatybilność z wózkami i odporność na środki dezynfekujące. Unikaj fug chłonnych. Dobierz detale dylatacji i profili progowych, by nie tworzyły krawędzi zatrzymujących brud. W pomieszczeniach o wymaganiach ESD stosuj wersje przewodzące lub rozpraszające ładunki z kompletnym uziemieniem.

Jak ograniczyć emisję cząstek z konstrukcji i elementów instalacji?

Stawiaj na materiały o niskiej emisji i projekt higieniczny, który ułatwia czyszczenie.

Wybieraj stal nierdzewną, aluminium anodowane, panele z powłokami utwardzanymi oraz farby o niskiej emisji lotnych związków. Stosuj izolacje o zamkniętej strukturze komórkowej i zabudowę kanałów tak, by włókna nie były w strumieniu powietrza. Projektuj koryta kablowe i wsporniki o gładkich krawędziach, z osłonami. Wszystkie połączenia, od parapetów po tuleje, uszczelniaj masami kompatybilnymi z dezynfekcją. Detale montażowe chowaj lub zabezpieczaj zaślepkami. Zaplanuj dostęp serwisowy, aby czyszczenie nie wymagało demontażu dużych fragmentów zabudowy.

Jak uwzględnić właściwości elektrostatyczne przy doborze wykończeń?

Dopasuj ESD do ryzyka procesu, a nie tylko do nazwy materiału.

Określ, czy potrzebna jest kontrola ładunków w całym pomieszczeniu, czy tylko w strefach roboczych. Wybierz posadzki i blaty o właściwościach rozpraszających lub przewodzących. Zaprojektuj system połączeń i uziemienia, w tym taśmy przewodzące i punkty kontrolne. Sprawdź kompatybilność z obuwiem, odzieżą i wyposażeniem ruchomym. Zweryfikuj parametry na budowie i w odbiorach jakościowych, tak aby powierzchnie trzymały stałe właściwości w czasie eksploatacji i po cyklach mycia.

Jak zapewnić zgodność z normami ISO i wymaganiami walidacyjnymi?

Prowadź projekt od wymagań użytkownika do testów odbiorowych, z pełną ścieżką dokumentacji.

Na etapie wymagań użytkownika określ klasy czystości, strefowanie i scenariusze czyszczeń. W kwalifikacji projektu zapisz parametry materiałów i detali montażowych. W kwalifikacji instalacyjnej potwierdź zgodność dostaw, certyfikaty i raporty z testów odporności. W kwalifikacji operacyjnej sprawdź utrzymanie czystości po cyklach czyszczenia, integralność filtracji, różnice ciśnień, temperaturę i wilgotność zgodnie z ISO 14644. W kwalifikacji funkcjonalnej potwierdź stabilność parametrów podczas pracy procesu. Dokumentuj ryzyko i działania korygujące. Utrzymuj spójność zapisów w BMS lub RMS, aby mieć ciągłą rejestrację kluczowych parametrów.

Jak stworzyć praktyczną listę kontrolną wyboru materiałów przed projektem?

Spisz wymagania w formie listy pytań i dowodów zgodności, a potem konsekwentnie je weryfikuj.

• Klasa czystości i standard odniesienia, w tym ISO 14644 i ewentualnie GMP.
• Scenariusze mycia i dezynfekcji, w tym dekontaminacja nadtlenkiem wodoru.
• Odporność chemiczna i mechaniczna potwierdzona kartą techniczną i testem na próbkach.
• Szczelność połączeń i możliwość wykonania spoin higienicznych.
• Emisja cząstek i lotnych związków, w tym deklaracje producenta.
• Wymagania ESD dla posadzek, blatów i wyposażenia oraz sposób uziemienia.
• Reakcja na ogień i bezpieczeństwo użytkowania zgodnie z przepisami.
• Dostęp do serwisu, czyszczenia i możliwość wymiany elementów.
• Kompatybilność z instalacjami HVAC, BMS i przegrodami.
• Potwierdzenie w DQ, IQ, OQ, PQ, wraz z pełną dokumentacją.
• Dostępność materiału i stabilność dostaw w zakładanym harmonogramie.

Dobrze dobrane materiały zwracają się spokojną eksploatacją, łatwym utrzymaniem i przewidywalną walidacją. To decyzje, które budują niezawodność procesu na lata. Warto je podejmować na podstawie danych, testów i rozmowy między zespołem technicznym, produkcją i utrzymaniem ruchu.

Porozmawiaj o doborze materiałów i zaplanujemy walidację pomieszczenia czystego zgodnie z ISO 14644.